ประวัติความเป็นมาฯ

มัสยิดซอลาฮุดดีน (ท่าช้าง) ก่อตั้งเมื่อปี 2440 โดยพี่น้องมุสลิมที่ตั้งบ้านเรือนอยู่ในตำบลคลัง ลักษณะเป็นอาคารไม้ใต้ถุนสูง ขนาด 9*12 เมตร หลังคามุงกระเบื้อง สร้างในที่ดินของทางราชการที่ได้รับอณุญาตให้สร้างขึ้น ทิศเหนือจดวัดมเหยงคณ์ ทิศใต้จดถนนกะโรม (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของโรงเรียนวัดมเหยงคณ์) เดิมทีเรียกว่า "สุเหร่านอก"
ในปี 2470 ทางราชการต้องการใช้สถานที่ตั้งมัสยิดก่อสร้างเป็นโรงเรียนประชาบาล เพื่อให้ลูกหลานในย่านตลาดแขกและบริเวณใกล้เคียงได้รับการศึกษาตามหลักสูตรของกระทรวงธรรมการ(กระทรวงศึกษาธิการในปัจจุบัน) จึงได้ขอร้องให้มัสยิดไปสร้างในที่ดินแห่งอื่น สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอเจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ ผู้ดำรงตำแหน่งอุปราชปักษ์ใต้ (ในขณะนั้น) ได้เรียกอิหม่ามและคณะกรรมการมัสยิดเข้าพบเพื่อให้เลือกที่ดินสำหรับสร้างมัสยิดหลังใหม่ในที่ดินวัดร้าง 3 แห่ง คือ วัดท่าช้าง (ที่ตั้งมัสยิดในปัจจุบัน) , วัดชายตัง(ริมคลองทางทิศตะวันตกติดทางรถไฟ) , วัดพระเงิน(ที่ตั้งเจดียักษ์ในปัจจุบัน) อิหม่าม คณะกรรมการและสัปปุรุษมัสยิดสรุปเห็นชอบให้เลือกที่ดินวัดท่าช้าง เป็นที่ตั้งมัสยิดหลังใหม่ บนเนื้อที่ 1 ไร่ ทิศเหนือจดถนนกะโรม ทิศตะวันออกจดถนนยมราช จึงได้มีการรื้อถอนอาคารและขนย้ายสิ่งของออกจากที่ดินเดิมไปปลูกสร้างอาคารมัสยิดหลังใหม่เป็นการชั่วคราว ทำให้ผู้คนทั่วไปเรียกมัสยิดนี้ว่า "สุเหร่าท่าช้าง"
ในปี 2473 เริ่มก่อร้างอาคารมัสยิดหลังใหม่ ลักษณะเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กชั้นเดียว หลังคาเป็นชั้นดาดฟ้ามีโดมใหญ่อยู่ตรงกลาง มีโดมเล็กอยู่ที่มุมดาดฟ้าทั้ง 4 ด้าน มีกำแพงกั้นรอบบริเวณทั้ง 4 ด้าน มีประตู 2 ด้าน ด้านทิศเหนือติดถนนกะโรมและด้านทิศตะวันออกติดถนนยมราช เนื่องจากเป็นมัสยิดที่ใหญ่ต้องใช้เวลาในการรวบรวมเงินและก่อสร้างไม่ต่ำกว่า 10 ปี จึงแล้วเสร็จ
ในปี 2490 ได้มีการเปลี่ยนชื่อจาก "สุเหร่าท่าช้าง" เป็น "มัสยิดซอลาฮุดดีน" จนถึงปัจจุบัน
ในปี 2491 มี พ.ร.บ.มัสยิดอิสลามเกิดขึ้น กำหนดให้มัสยิดทุกแห่งทำการจดทะเบียนเป็นนิติบุคคลให้ถูกต้องตามกฏหมาย เพื่อความสะดวกของทางราชการในการเข้าไปดูแลและให้ความช่วยเหลือ แต่มัสยิดไม่สามารถจดทะเบียนได้เนื่องจากไม่มีเอกสารสิทธิ์ที่ดินเป็นของตนเอง อาศัยอยู่ในที่ดินวัดท่าช้างแบบเช่าอยู่อาศัย มัสยิดได้ทำการขอซื้อที่ดินจากวัดท่าช้าง แต่ไม่สมารถกระทำได้เนื่องจากที่ดินวัดเป็นศาสนสมบัติ ไม่สามารถซื้อขายเปลี่ยนแปลงกรรมสิทธิ์เป็นของผู้อื่นได้
ในปี 2498 อิหม่ามและคณะกรรมการมัสยิดได้เข้าพบนายน้อม อุปรมัย สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร(ในสมัยนั้น) เพื่อให้ช่วยเหลือนำเรื่องดังกล่าวขึ้นบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ให้ทรงทราบถึงความเดือดร้อนของมัสยิดในเรื่องที่ดินดังกล่าว
ในปี 2499-2500 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ได้ทรงพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์ จำนวน 42,935 บาท กระทำการผาติกรรม(ชดใช้เงิน) แก่กรมศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม เพื่อให้วัดท่าช้างโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินให้แก่มัสยิด นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณแก่พี่น้องชาวไทยมุสลิมอย่างล้นพ้น
วันที่ 15 มีนาคม 2502 เป็นวันประวัติศาสตร์ของพี่น้องชาวไทยมุสลิมนครศรีธรรมราช พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงเสด็จเยี่ยมเยียนพสกนิกรในจังหวัดนครศรีธรรมราช มีกำหนดการเสด็จประภาสน้ำตกพรหมโลก ขณะขบวนรถพระที่นั่งขับผ่านมัสยิดซอลาฮุดดีน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชทรงให้หยุดรถพระที่นั่งและทรงเสด็จเข้าไปในอาคารมัสยิดขึ้นประทับบนมิมบัร ทรงพระราชาณุญาตให้ช่างภาพบันทึกพระบรมฉายาลักษณ์ขณะประทับบนมิมบัร เป็นภาพประวัติศาสตร์และปลื้มปิติของพี่น้องชาวไทยมุสลิมนครศรีธรรมราชจนถึงปัจจุบัน
ในปี 2536 วัดท่าช้างได้จดทะเบียนโอนกรรมสืทธิ์ โฉนดที่ดิน เลขที่ 54356 ให้แก่มัสยิด เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2536 และได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลถูกต้องตามกฎหมายทุกประการ

ประวัติอิหม่ามประจำมัสยิด

ฮัจญีเจ๊ะมะหมัดซอและฮ์ บิน หวันอะหมัด คนเชื้อสายมลายู รัฐกลันตัน เป็นอิหม่ามคนแรก ดำรงตำแหน่งประมาณ 20 ปี ก็เสียชีวิต ปัจจุบันมัยยิดฝังอยู่ที่สุสานมุสลิม(นอกโคก) ริมทางรถไฟ
ฮัจญีเด็น ศิริปชะนะ เป็นอิหม่ามคนต่อมาและได้ลาออกจากตำแหน่งในปีที่ทำการย้ายมัสยิดมาสร้างในที่ดินวัดท่าช้าง
ฮัจญีตอเฮด สุนทรพจน์ เป็นอิหม่ามคนต่อมาและได้ลาออกจากตำแหน่งในขณะที่มีการสร้างมัสยิดหลังใหม่ได้ประมาณ 5 ปี
ฮัจญีมุสตอฟา โอรพันธ์ เป็นอิหม่ามคนต่อมาและได้มีการเปลี่ยนชื่อจาก "สุเหร่าท่าช้าง" เป็น "มัสยิดซอลาฮุดดีน"
ฮัจญีอัดนาน โอรพันธ์ , ฮัจญีอาหมาด สมนึก , ฮัจญีเลิศศักดิ์(ซอและฮ์) บุญมาเลิศ เป็นอิหม่ามคนต่อๆมา
ฮัจญีมุสตอผา โอกฤษ เป็นอิหม่ามคนปัจจุบัน ตั้งแต่ ปี 2563

* ขอขอบคุณข้อมูลจากหนังสือย้อนรอยมัสยิดซอลาฮุดดีน ผู้เขียน ฮัจญีเสะ ไชยตรี *